Historia biblioteki

Dolnośląskie kuratorium utworzyło sieć bibliotek pedagogicznych w miastach powiatowych na początku lat 50-tych. Władze powiatowe w Ząbkowicach na potrzeby biblioteki przekazały mały lokal w budynku szkoły nr 1 (ul. Krzywa 9).  Przy pomocy Wojewódzkiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu, która sprawowała nadzór merytoryczny, wyposażono ją w podstawowy sprzęt, komplet książek, druki, pieczęcie oraz przede wszystkim instruktaż. Pracy w nowej bibliotece podjął się Kazimierz Padło, zatrudniony na 1/2 etatu, na stałe nauczyciel SP nr 2. Po paru miesiącach zastąpiła go Janina Dobrzańska, nauczycielka ze szkoły nr 1. Rok 1954 przyniósł dwie istotne zmiany: bibliotekę przeniesiono do budynku naprzeciwko szkoły (ul. Krzywa 7), a jej kierownictwo objęła Kazimiera Maszewska, inna nauczycielka SP nr 1. Kolejna zmiana personalna dokonała się w 1956 r. kiedy to kierowniczką biblioteki została Stefania Barczak (również nauczycielka SP nr 1). Nastąpiły drugie przenosiny biblioteki. Tym razem na ul.1 Maja 15 (w podwórzu), ale nie na długo, bowiem za parę miesięcy wywędrowała o piętro niżej. Dokonała się też następna zmiana w obsadzie - przez 1 rok kierował nią Adam Maciorko (przyszedł ze szkoły w Jemnej). Przez całą dekadę lat 50-tych w ząbkowickiej bibliotece pracowali nauczyciele na połówkach etatów, dopiero A.Maciborko zatrudniono na całym etacie. Wszyscy przychodzili do pracy bibliotekarskiej po swoich zajęciach w macierzystych szkołach; biblioteka była na dodatek, tymczasow. Wrocław zapewniał im kursy bibliotekarskie, ale ile można się było nauczyć podczas parotygodniowego kursu? W zasadzie sami musieli się borykać z różnorakimi trudnościami.

Przełom lat 50/60-tych to czas przygotowań do wprowadzenia reformy szkolnej. Przed bibliotekami pedagogicznymi stanęły nowe zadania. W Ząbkowicach szóstą osobą kierującą biblioteką została Kazimiera Brysiowa, legitymująca się klasycznym wykształceniem uniwersyteckim. Tzw. wówczas sierpniowe konferencje nauczycielskie (i te robione w ciągu roku szkolnego) były okazją do prezentowania zbiorów biblioteki pedagogicznej, łącznie z wypożyczaniem książek. Od 1966 roku zatrudniono w bibliotece dodatkową osobę, Olgę Kossak, z dużym doświadczeniem bibliotekarskim, pracującą na stałe w bibliotece publicznej. Przez cały czas PBW we Wrocławiu obligowała władze powiatowe do zapewnienia bibliotece godnego nazwy i funkcji lokalu.  Jednak dopiero w 1968 r. Pedagogiczną Bibliotekę Powiatową przeniesiono, tym razem na dłużej, na ul. Sienkiewicza 11 do budynku, gdzie urzędowały liczne instytucje oświatowe. Na początku umieszczono ją w 1 dużym pomieszczeniu. Zwiększyła się obsada – do pracy przyjęto Genowefę Żupańską związaną z TPD i PCK.

Ogromne znaczenie dla dalszego rozwoju biblioteki miało zatrudnienie od 1970 roku Bogumiły Deierling. Ujawnione umiejętności organizatorskie skłoniły DBP do powierzenia jej w 1972 roku kierowania biblioteką. Praca menadżerska B.Deierling szybko dała efekty. Do placówki przybywało książek, które po latach zaniedbań miały odzwierciedlenie w fachowo prowadzonych katalogach alfabetycznym, rzeczowym, podręczników, seryjnym, itd. Zakupy były częste i – co dzisiaj najbardziej zadziwia i napawa nutką zazdrości – wieloegzemplarzowe. B.Deierling doprowadziła do skompletowania i oprawienia setek luźnych numerów czasopism z minionych lat. Do tej pory są one ozdobą i dumą biblioteki, w warstwie czasopism metodycznych sięgając nawet końca lat 40-tych. Żeby efektywnie wykorzystywać roczniki czasopism i księgozbiór podręczny B.Deierling uruchomiła nareszcie w wygospodarowanym pomieszczeniu czytelnię. Dekada lat 70-tych była bardzo dobrym okresem rozwoju biblioteki. Powstała placówka profesjonalnie zorganizowana. Podzielona na działy gromadzenia, opracowania, udostępniania, instruktażu (dla bibliotek szkolnych), informacji i bibliografii.

Przez instytucję przewinęło się kilkanaście bibliotekarek, gdyż - czasowo - pracowało nawet do sześciu osób. Na dłużej niż rok swoje losy zawodowe związały z pedagogiczną biblioteką: Janina Lamch (Szkutnicka), Danuta Wiszniewska, Barbara Rękosiewicz, Józefa Lubczyńska, Irena Malarz (Blicharz), Władysława Cachro (Krzystyniak), Małgorzata Galasińska, Elżbieta Horowska, Dorota Hawliczek, Anna Kołaczkowska, Alicja Czajkowska.

Istotne zmiany organizacyjne nastąpiły po 1975 r. kiedy to wraz z reformą administracyjną kraju biblioteka pedagogiczna w Ząbkowicach straciła status placówki powiatowej, a stała się filią Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Wałbrzychu. Po pierwszych latach terminowania w zakresie prowadzenia placówek filialnych, Wałbrzych wypracował i warsztat i metody pracy z placówkami terenowymi. Jedną z istotnych decyzji Wałbrzycha były zmiany w wypożyczalni. Układ działowy księgozbioru zastąpiono układem numerycznym, co przełożyło się na skomasowanie powierzchni magazynowej. Od tej pory najistotniejszą rolę w dotarciu do pożądanej literatury pełniły katalogi, na szczęście już uporządkowane i należycie prowadzone. Rozwijał się warsztat informacyjny biblioteki poszerzany przez tworzone kolejne kartoteki bibliograficzne, zestawienia tematyczne, kupowane bibliografie. Rozrastający się księgozbiór, zbiory czasopiśmiennicze, zakupy sprzętu powodowały powolny proces zagęszczania pomieszczeń bibliotecznych, lokum dla niej okazało się za małe. Pojawiła się potrzeba kolejnej przeprowadzki biblioteki. Dokonało się to dopiero w 1990 r. kiedy kierowniczką biblioteki była już M. Galasińska, którą Wałbrzych wyznaczył na wakujące po B.Deierling stanowisko.

Przez dekadę 1990-2000 ząbkowicka biblioteka pedagogiczna funkcjonowała w Rynku, na parterze kamienicy pod nr 25. Takie usytuowanie biblioteki, w centrum miasta, wypracowany warsztat informacyjno-bibliograficzny oraz księgozbiór, fachowa obsługa sprawiły, że był to okres bardzo intensywnego korzystania z zasobów biblioteki przez czytelników. Wszystkie wskaźniki statystyczne obsługi użytkowników ciągle rosły. Przekształcenia ustrojowe, a w związku z tym ekonomiczne w Polsce powodowały natomiast niekończące się problemy finansowe. Zaprzestano oprawiania czasopism, spadała liczba prenumerowanych tytułów. Nie było funduszy na wynikające z potrzeb czytelniczych zakupy nowych książek. Zredukowano etaty, biblioteka przestała być otwarta przez cały dzień. A mogła się pochwalić naprawdę wykształconą (w 2 kierunkach!) kadrą. W tamtych latach w bibliotece pracowały jeszcze: Marzena Pawełek (Pakuła), Elżbieta Golis (Fiałkowska), Małgorzata Habaj-Hawryluk, Wioletta Paszkowska.

Wraz z odrodzeniem w 1999 roku struktury powiatów w Polsce, zmienił się zasięg kompetencyjny samorządów. Biblioteka w Ząbkowicach wróciła pod kuratelę Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu podlegającej z kolei Urzędowi Marszałkowskiemu. W 2000 r. Urząd Marszałkowski podpisał umowę z ząbkowickim Starostwem Powiatowym, na mocy której utworzono Powiatowy Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli jako zespół placówek służących dokształcaniu nauczycieli. Ząbkowicka biblioteka pedagogiczna stała się w ten sposób komponentem PODN. Nadzór merytoryczny nad placówką w dalszym ciągu należał do  DBP we Wrocławiu, natomiast organizacyjny do Starostwa Powiatowego. Szefem PODN został Jan Małozięć. Po niedługim czasie biblioteka straciła resztkę autonomii  w postaci stanowiska kierowniczki filii. Decyzją starostwa M.Galasińska została odwołana z funkcji kierownika biblioteki pedagogicznej. Od tej pory wszystkie decyzje w sprawie placówki leżały w kompetencjach dyrektora PODN.

Nastąpiła kolejna przeprowadzka biblioteki, jesienią 2000 roku, do lokalu w bocznym skrzydle szkoły zawodowej przy ul. Wrocławskiej 17. Szybko się okazało, że jest tu za mało miejsca. Toteż dokonano następnych przenosin biblioteki. Od jesieni 2004 roku funkcjonuje na parterze innego budynku szkolnego, przy ulicy Mickiewicza 10. Biblioteka zajmuje w zasadzie 1 ogromne pomieszczenie przepierzone pomysłowo na magazyn książek, wypożyczalnię i czytelnię. Od końca 2005 r. w czytelni usytuowano Internetowe Centrum Informacji Multimedialnej, pod którą to skomplikowaną nazwą kryją się 4 stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu oraz programów naukowych PWN. W celu poprawienia kondycji finansowej biblioteki oraz aktywizacji środowiska nauczycielskiego przy bibliotece w 2001 roku zaczęło funkcjonować Koło Przyjaciół Biblioteki Pedagogicznej „Libra”.

Od 2008 r. biblioteka pedagogiczna stała się jedną z trzech placówek wspólnie tworzących Powiatowe Centrum Poradnictwa Psychologiczno-Pedagogicznego i Doskonalenia Nauczycieli. Na czele nowej instytucji stanęła Dorota Kościk.

P.S. Z okazji rocznicy powstania biblioteki, w 2007 roku ukazały się w lokalnych tygodnikach dwie publikacje autorstwa E.Horowskiej, w których zawarto dzieje Biblioteki Pedagogicznej w Ząbkowicach: WIADOMOŚCI POWIATOWE nr 6 i 7 oraz  POLSKI TYGODNIK REGIONALNY nr 5

Kadra biblioteki

1. Kazimierz Padło

2. Janina Dobrzanska

3. Stefania Barczak

4. Adam Maciborko

5. Kazibiera Bryś

6. Olga Kossak

7. Genowefa Żupańska

8.Bogumiła Deierling

9.Janina Łamch

10.Danuta Wiszniewska

11. Barbara Rokosiewicz

12.Józefa Lubczyńska

13. Irena Malarz

14. Władysława Cachro

16. Elżbieta
Horowska

17. Dorota Hawliczek

18. Anna Kulaczkowska

19.Joanna Padło

20. Elżbieta Golis

21. Marzena Pawełek

22. Małgorzata
Habaj-Hawryluk

23. Wioletta Paszkowska

24. Katarzyna Dominikowska